Η μουσική του ανέμου

(Θ. Π. ΤΑΣΙΟΣ, Το ΒΗΜΑ, 03/08/2008)

1. Ο τίτλος αυτού εδώ του κειμένου θα μπορούσε να παραπέμπει στους ποικιλότατους (άρα και δυνητικώς εκφραστικούς) ήχους του ανέμου καθώς περνά μέσα απ’ τα δένδρα, καθώς φυσάει πάνω στα κατάρτια και στους πυλώνες υψηλής τάσεως ή καθώς περνάει μέσ’ απ’ τις χαραμάδες του παραθύρου-μας.

Ετούτες οι μουσικές έχουν ήδη θρέψει τα παιδικά-μας χρόνια κι έχουν ίσως εκ-φράσει (ή και εκ-φράξει) συναισθήματα μύχια – που τώρα αισθητοποιούνται (χάρις στην ακοή): Αναμνήσεις φυσικών τοπίων και ταξιδιών ή και συναισθήματα μοναξιάς και φόβου κλπ. Ετούτη θα ήταν η «φυσική» Μουσική του Ανέμου.

Ομως, σήμερα θέλω να αναφερθώ σε μια «τεχνητή» μουσική του ανέμου, έτσι όπως την φαντάσθηκαν μερικοί τρελοί Μηχανικοί στην Αλεξάνδρεια – εδώ και 2.000 χρόνια. Ιδού η ιστορία.

2. Στις αρχές του 3ου π.χ.χ. αιώνα ο πατριάρχης της ελληνιστικής Τεχνολογίας, ο Κτησίβιος (γυιος κουρέα, παρακαλώ – κι όχι κτηματία ή στρατηγού), είχε εφεύρει την εμβολοφόρο αντλία, αυτήν ακριβώς που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα (μόνο που εκείνη ήταν χειροκίνητη, φυσικά). Αυτήν την εφεύρεση θαυμάζει ο Βιτρούβιος, ο ρωμαίος ιστορικός της Τεχνολογίας (1ος αιώνας π.χ.χ.), στο βιβλίο De Architectura, Χ, 7 – πάρτε αν δεν την έχετε, την επιστημονικότατη μετάφραση και εκτενή σχολιασμό του Π. Λέφα, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα, 1998.

Αλλά η ιστορία συνεχίζεται. Επειδή λοιπόν cherchez la femme, ο εν λόγω μέγας Μηχανικός, υπείκων στις θεμιτές απαιτήσεις της συζύγου αυτού (και αοιδού) Λαΐδος (όχι της Κορινθίας, άλλης), εφευρίσκει και την Υδραυλιν – το μουσικό όργανο που επέπρωτο να εξελιχθεί στο σημερινό εκκλησιαστικό όργανο. Τι είναι η Υδραυλις;

Είναι καταρχήν μια ολόκληρη σειρά μπρούτζινων αυλών (24 τον αριθμόν, όχι ένας και δύο – ο κ. Παντερμαλής ανεύρε στο Δίον ένα σχεδόν μοναδικό σύνολο τέτοιων συναρμοσμένων αυλών), τους οποίους όμως δέν πρόκειται να φυσήξουν στόματα ανθρώπων αλλά αέρας πεπιεσμένος που διοχετεύεται στον κάθε αυλό πιέζοντας ένα πλήκτρο (το οποίο ανοίγει την αντίστοιχη κάτω τρύπα του κάθε αυλού). Και πού τον βρίσκομε αυτόν τον πεπιεσμένον αέρα; Μα με τη βοήθεια της εμβολοφόρου αντλίας: Στέλνομε, τρομπάροντας, αέρα μέσα σ’ έναν κατάλληλο θάλαμο βυθισμένον σε νερό· στον θάλαμο αυξάνεται σιγά σιγά η πίεση του αέρα, ο οποίος τώρα ανεβαίνει σ’ ένα κανάλι, κάτω ακριβώς απ’ τους αυλούς: Πατάς τα πλήκτρα όπως απαιτεί η μουσική σύνθεση, ανοίγουν οι αντίστοιχες τρυπούλες κάτω απ’ τους αρμόδιους αυλούς – και ιδού η συγχορδία!

Ο Ηρων ο Αλεξανδρεύς (~1ος αιώνας π.χ.χ.) περιγράφει λεπτομερέστατα την κατασκευή της Υδραύλεως – η οποία ανακατασκευάσθηκε με μεγάλη επιτυχία απ’ το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών, προ 10-ετίας περίπου.

Τώρα, μια άλλη έκδοση ανακατασκευάζεται ξανά απ’ την Εταιρία Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) στο Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, προκειμένου να συμπεριληφθεί στη μεγάλη Εκθεση Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας η οποία ελπίζεται οτι θα γίνει στην Κίνα μετά από 1½ χρόνο, σε συνεργασία με το ΥΠΕΞ.

3. Αλλού όμως ήθελα να την πάω την ιστορία σήμερα. Ερχεται λοιπόν ο εν λόγω Ηρων και (υποθέτω) σκέπτεται. «Κι αυτός ο δούλος που τρομπάρει συνεχώς την αντλία δίπλα στον καλλιτέχνη, τι θέαμα απαξιωτικό της Μουσικής!». Και τον καταργεί – βάζοντας στη θέση-του την αιολική ενέργεια. Συνδέει δηλαδή (μέσω μιας ευφυέστατης διάταξης) τον μοχλό της αντλίας με μια ανεμοφτερωτή· ο άνεμος φυσάει, η φτερωτή γυρίζει, το έμβολο της αντλίας ανεβοκατεβαίνει (μηχανικώς πλέον), ο αέρας συμπιέζεται, ο καλλιτέχνης πατάει τα πλήκτρα, και ακούγεται μουσική εξαίσια να συνοδεύει λ.χ. τους στίχους: «Οσον ζης φαίνου / μηδέν όλως εσύ λυπού. / προς ολίγον εστι το ζην / ο δε χρόνος το τέλος απαιτεί» (απο νεκρική στήλη στις Τράλεις, 1ος με 2ον μ.χ.χ. αιώνας).

4. Τι είναι τούτο το θαύμα; Πώς ο Ανεμος παράγει τελικώς μιαν ΑΛΛΗ μουσική – όχι τους φυσικούς-του ήχους (όπως λ.χ. το γλυκό θρόισμα των φύλλων) αλά μια ανθρωπική μουσική; Απάντηση: Η Τεχνολογία, φυσικό συμπλήρωμα της Φύσεως, «μεταστοιχειώνει» τα φυσικά δεδομένα (μέταλλα, ξύλο, φωτιά, νερό, αέρας) και παράγει Οργανον (έτσι ονόμαζε ο Αριστοτέλης το κάθε εργαλείο ή μηχάνημα). Και το Οργανο αυτό ικανοποιεί Ανάγκες του ανθρώπου (εν προκειμένω ανάγκες αισθητικές) που δέν μπορούσαν να ικανοποιηθούν με μόνα τα «φυσικά» μέσα. Κι έτσι μ’ ενα όργανο μουσικό εκφράζομε τα πάθια-μας ευστοχότερα απ’ ό,τι με ήχους φυσικούς. Αυτό είναι το μέγα ανθρωπικό κατόρθωμα της Τεχνολογίας – κι αυτή ήταν η τρέλα των Αρχαίων Ελλήνων με αυτήν. Το μόνο πρόβλημα σήμερα θα ήταν η «φριχτή ασχήμια» ετούτης της Ανεμογεννήτριας, κατα την άποψη μερικών νεοελλήνων δημάρχων και γιαλαντζή-οικολόγων…

---

1223

Η προσέγγιση της θύελλας…

…

Για να ξέρουμε ποια εικόνα βλέπει ένας παρατηρητής στη θύελλα…

http://widget-30.slide.com/widgets/slideticker.swf

«Δεν κατανοώ τη μοντέρνα τέχνη»

(The Guardian, Καθημερινή, 14/8/2008)

Την μήνιν της καλλιτεχνικής κοινότητας της Ιταλίας προκάλεσε χθες ο υπουργός Πολιτισμού της χώρας εξαπολύοντας επίθεση κατά της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, αν και παραδέχθηκε ότι η σύγχρονη τέχνη τού είναι εντελώς ακατανόητη.

Ο Σάντρο Μπόντι, σε συνέντευξή του, στο περιοδικό Grazia παραδέχθηκε μεταξύ άλλων ότι «Καταβάλλω κάθε δυνατή προσπάθεια για να βρω κάποια ίχνη ομορφιάς στη μοντέρνα τέχνη. Οταν πηγαίνω σε μία έκθεση, υποδύομαι ότι την κατανοώ, όπως εξάλλου και πολλοί άλλοι. Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνω τίποτα».

Τα σχόλια, όμως, του κυρίου υπουργού αποτελούν το τελευταίο ράπισμα μόνο εναντίον της μοντέρνας αρχιτεκτονικής από πολλά μέλη του υπουργικού συμβουλίου, μεταξύ των οποίων ο κ. Μπόντι, αλλά και από τον πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Οι απόψεις του κυρίου Μπόντι προκάλεσαν τη λυσσώδη όσο και ακαριαία αντίδραση του Φραντσέσκο Μπονάνι, εφόρου της Μπιενάλε της Βενετίας, της πιο σημαντικής εκδήλωσης για την μοντέρνα τέχνη. «Ο Μπόντι φαίνεται ότι αποκοιμήθηκε το 1895, όταν ξεκίνησε ο θεσμός της Μπιενάλε, και ξύπνησε το 2008», δήλωσε στην εφημερίδα La Stampa. «Δεν είναι δυνατόν να βασιζόμαστε σε ένα εντελώς απαρχαιωμένο πρότυπο ομορφιάς. Είναι σαν να επιθυμούμε να γυρίσουμε στα ιππήλατα αμάξια».

Γενικότερα, ο κ. Μπόντι μοιάζει να έχει… ρέντα τις τελευταίες ημέρες. Την προηγούμενη εβδομάδα κατακεραύνωσε τον υπερμοντέρνο εξώστη από πέτρα και ατσάλι που σχεδίασε ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Αράτα Ισοζάκι για το Παλάτσο Ουφίτσι της Φλωρεντίας. «Πώς είναι δυνατόν να συνυπάρξει “αυτό” δίπλα στα έργα του Τζόρτζιο Βασάρι χωρίς να προκαλέσει σοκ σε Φλωρεντίνους και ξένους επισκέπτες;» διερωτήθη ο κος Μπόντι, αναφερόμενος στον καλλιτέχνη και αρχιτέκτονα του 16ου αιώνα. Ομως και ο «καβαλιέρε» επιτέθηκε με μανία κατά της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, αποκαλώντας ένα κυρτό ουρανοξύστη, που θα οικοδομηθεί στο Μιλάνο από τον Αμερικανό αρχιτέκτονα Ντάνιελ Λίμπεσκιντ, «τρομακτικό» και ζήτησε να… ευθυγραμμιστεί.

Ο αρχιτέκτονας, που επιβλέπει τα έργα στο World Trade Center, δεν το άφησε βέβαια να περάσει έτσι αλλά απάντησε σύμφωνα με την εφημερίδα Corriere della Sera: «υπό φασιστικό καθεστώς, στην Ιταλία, οτιδήποτε δεν ήταν απόλυτα ίσιο ή ευθυγραμμισμένο θεωρείτο και τότε παρηκμασμένη τέχνη».

Μεγαλεία…

(click)

Georges-Louis Leclerc de Buffon (1707-1788)

…

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1707 γεννήθηκε στην πόλη Montbard της Βουργουνδίας ο Georges-Louis Leclerc. Όταν ο μικρός ήταν 10 ετών κληρονόμησε η μητέρα του μια μεγάλη περιουσία με εκτεταμένες καλλιέργειες στις περιοχές Buffon και Montbard. Έτσι συμπληρώθηκε το οικογενειακό όνομα με τον τίτλο de Buffon.

Ο Μπουφόν (Μπυφόν) επισκέφτηκε ένα σχολείο Ιησουιτών στην Ντιζόν και στη συνέχεια σπούδασε κατόπιν πιέσεων του πατέρα του νομικά, αν και ο ίδιος συμπαθούσε περισσότερο τα μαθηματικά, την ιατρική και τη βιολογία. Με την πάροδο των ετών μετατόπισε όμως το ενδιαφέρον του στα επιστημονικά αντικείμενα που αγαπούσε. Σύντομα διατύπωσε δε τον τύπο για το αλγεβρικό διώνυμο, τον οποίο είχε όμως ήδη ανακαλύψει ο Νεύτων.

Χωρίς οικονομικά προβλήματα, λόγω της μεγάλης περιουσίας, ασχολήθηκε ο Μπουφόν με διάφορα προβλήματα της μηχανικής, της γεωμετρίας, της θεωρίας αριθμών, του διαφορικού και ολοκληρωτικού λογισμού και με το πρόβλημα του Petersburg από τη θεωρία πιθανοτήτων: μπορεί κάποιος να κερδίσει σίγουρα όταν παίζει συνεχώς και διπλασιάζει τα χρήματα που ποντάρει;

Όταν ήταν 25 ετών κληρονόμησε ο Μπουφόν την περιουσία της μητέρας του και έπρεπε στο εξής να ασχολείται ο ίδιος με τις καλλιέργειες. Αυτή η απασχόληση και τα έσοδα που προέκυπταν, αφενός του έδωσαν τη δυνατότητα να μελετήσει θέματα βιολογίας και φυτολογίας, αφετέρου να γίνεται, λόγω πλούτου, ευχαρίστως δεκτός στα σαλόνια των αριστοκρατών. Κάποια στιγμή προσλήφθηκε δε ως ειδικός για θέματα ξυλείας, ώστε να συμβουλεύει το πολεμικό ναυτικό για την ποιότητα του ξύλου ναυπήγησης. Με τη δημοσίευση του βιβλίου του «Mémoire sur le jeu de franc-carreau», αλλά και λόγω των κοινωνικών σχέσεών του, έγινε σε ηλικία 26 ετών μέλος της Ακαδημίας Επιστημών το έτος 1733.

Ο Μπουφόν μεταφράζει το έτος 1740 το βιβλίο του Νεύτωνα «Method of Fluxions and Infinite Series» και γράφει έναν εκτεταμένο πρόλογο για τη γαλλική έκδοση. Εντωμεταξύ είχε διοριστεί διαχειριστής του βασιλικού βοτανικού κήπου, τον οποίο επιμελήθηκε με ιδιαίτερη προσοχή και παραμένει μέχρι σήμερα επισκέψιμος ως «Jardin des Plantes».

Μαζί με τον Louis Jean-Marie Daubenton (1716-1800) ξεκινάει ο Μπουφόν τη συγγραφή μιας «Γενικής Ιστορίας της Φύσης» (Histoire naturelle, générale et particulière), η οποία προγραμματίζεται να περιλάβει σε 50 τόμους θέματα για τη δημιουργία του κόσμου, τα ορυκτά, την εξέλιξη των οργανισμών και ειδικότερα τα διάφορα ζωικά είδη. Ήδη με τους πρώτους τόμους που δημοσιεύτηκαν από το 1749 προκύπτει σύγκρουση με τον εκκλησιαστικό μηχανισμό, γιατί στην Ιστορία του ισχυριζόταν ο Μπουφόν «αιρετικά» πράγματα, π.χ. ότι η Γη πρέπει να προέκυψε από τη σύγκρουση ενός κομήτη με τον Ήλιο, ότι η κίνηση των πλανητών ορίζεται από συγκεκριμένες εξισώσεις της μηχανικής και δεν εξαρτάται από οποιαδήποτε θεϊκή εύνοια ή παρέμβαση.

Επίσης ο Μπουφόν διατύπωσε την υπόθεση ότι όλα τα ζωικά και φυτικά είδη εξελίχθηκαν από αρχικές μορφές ζωής και αυτή η εξέλιξη οφειλόταν στις κλιματικές μεταβολές. Στην Ιστορία του αναφέρεται ακόμα ότι ανατομικές μελέτες σε ανθρώπους και πιθήκους δείχνουν ότι τα δύο αυτά είδη πρέπει να είχαν στο παρελθόν κοινούς προγόνους, η δε ηλικία της Γης πρέπει να είναι της τάξης των 75.000 ετών και όχι 6.000 που ισχυριζόταν (και ισχυρίζεται ακόμα) η Εκκλησία.

Όσο ζούσε ο Μπουφόν είχαν εκδοθεί 36 τόμοι της Ιστορίας του και πρέπει να ήταν από τα πιο διαδεδομένα βιβλία της εποχής του Διαφωτισμού. Λόγω δε του καλλιεργημένου γλωσσικού στιλ που χρησιμοποιούσε ο Μπουφόν, τα κείμενά του θεωρούνταν υπόδειγμα γαλλικής γλώσσας και αξιοποιούνταν μέχρι τον 20ο αιώνα στα σχολικά αναγνωστικά βιβλία.

Ο βασιλιάς απένειμε στον Μπουφόν το έτος 1773 τον τίτλο του κόμη, οπότε το επώνυμό του επεκτάθηκε για άλλη μια φορά σε Leclerc Comte de Buffon. Δημοσίευσε ακόμα πολλές μελέτες για τη θεωρία πιθανοτήτων και σε σχέση με τυχερά παιχνίδια, παρ’ ότι ο ίδιος ποτέ δεν συμμετείχε σ’ αυτά.

Ο γιος του Μπουφόν, τον οποίο απέκτησε από τον ένα εκ των δύο γάμων του, δεν ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, όπως ήθελε ο πατέρας του, αλλά περισσότερο με την πολιτική. Μετά τον θάνατο του Μπουφόν το έτος 1788 και αφού είχε ξεσπάσει η γαλλική επανάσταση, ο γιος του καρατομήθηκε στη γκιλοτίνα.

---

1223

Οι γυναίκες δεν σέβονται τίποτα πλέον…

θέλουν να επιλέγουν μόνες τους συζύγους τους!

Πέντε γυναίκες, τρεις από αυτές ανήλικες, ρίχτηκαν ζωντανές σε τάφο στο Πακιστάν, γιατί δεν συμφωνούσαν να πάρουν ως συζύγους άντρες που τους υπεδείκνυαν οι οικογένειές τους. Αφού πετροβολήθηκαν (ευλογημένη αντιμετώπιση γυναικών που αναφέρεται και στην ιεράν βίβλον) και πυροβολήθηκαν, φτυαρίστηκε πάνω τους χώμα, μέχρι που εξαφανίστηκαν τα σώματα των άτυχων γυναικών.

Ένας βουλευτής, ο Israr Ullah Zehri, δήλωσε στον έκπληκτο εκπρόσωπο του πρακτορείου ειδήσεων AP, ότι καλώς έγιναν όλα, γιατί «πρόκειται για πανάρχαιες παραδόσεις του Πακιστάν που πρέπει να τηρούμε και να καλλιεργούμε. Μόνο όσοι έχουν ανήθικους σκοπούς φοβούνται τα έθιμά μας»

Η τέως υπουργός του Πακιστάν για «γυναικεία θέματα» Nilofar Bakhtiar δήλωσε ότι πρόκειται για βαρβαρικά έθιμα, αλλά ο αγέρωχος κ. Zehri ανταπάντησε ότι η τήρηση των παραδόσεων είναι πρωταρχικής σημασίας για το μεγαλείο του πολιτισμού τους (κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά, κάτι μου θυμίζουν…)

Πίσω στις παραδόσεις βρεεε, που έλεγε και ο μακαρίτης! (Λέτε να διαβάζουν τους λόγους του Χριστόδουλου στο Πακιστάν;)

Θρησκεία και εκπαίδευση

(του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 30/08/2008)

Να παραμείνει υποχρεωτικό το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, επιμένει η Ιερά Σύνοδος. Αλλά μάλλον επιμένει μόνη της. Οι θρησκεύοντες (και όχι θρησκευόμενοι) δεν φαίνονται και τόσο ενοχλημένοι από την αναμενόμενη κατάργησή τους· οι πλείστοι μάλλον αδιαφορούν. Ματαιοπονούν οι ιεροσυνοδίτες. Για τη μαζική παγκόσμια κουλτούρα δεν υπάρχει πλέον θεός και ας φουντώνουν ανά την υφήλιο, ας πληθύνονται οι θρησκευτικές οργανώσεις και αιρέσεις. Είναι πολιτικά τα αίτια της εμφάνισης τούτων των αιρέσεων και όχι η πίστη αυτή καθ’ εαυτήν. Η εφεύρεση του θεού ήταν μία αναγκαία διανοητική «πράξη» για να καλυφθεί η μικρότητα του νου του ανθρώπου, για να μη νιώθει μετέωρος και ανοήμων μέσα στο χάος του σύμπαντος, της ίδιας της ύπαρξής του, για να πατήσει σ’ ένα γερό θεμέλιο.

Ο θεός είναι κάτι που δεν μπορείς να ερευνήσεις βαθύτερα, άρα «καθαρίζεις» και με τη μικρότητα και με τους περιορισμούς της διάνοιας. Στην εξελικτική πορεία ο θεός αποδείχτηκε ένα νεφελώδες θεμέλιο, μετά δε την επισήμανση του Νίτσε ότι ο θεός είναι νεκρός, διαπιστώσαμε ότι δεν έχουμε χρείαν, πλέον, μεταφυσικών θεμελίων. Η αλήθεια είναι ότι πασχίσαμε να αντικαταστήσουμε τον θεό ή να ανακαλύψουμε εναλλακτικές μορφές του. Άλλοτε τον είπαμε Πνεύμα, άλλοτε Λογική, Ιστορία, Εξουσία, Βούληση, Επιθυμία, Ελευθερία κ.λπ. Όλες αυτές τις έννοιες τις θεωρήσαμε απόλυτες αξίες στις οποίες θα μπορούσαμε να στηριχτούμε. Όλες αυτές οι έννοιες είναι θαυμάσιοι εγγυητές κοινωνικής σταθερότητας, πράυνση της υπαρξιακής αγωνίας-φόβου, αλλά, ενίοτε αντιστρατεύονται τα συμφέροντα του καθενός. Όταν μπαίνει το ερώτημα-δίλημμα σε πιστούς και απίστους «πίστη ή χρήμα;», τότε η πίστη πάει στον αγύριστο…

Το γεγονός όμως και μόνο ότι υπάρχουν πάνω από μία θρησκείες, ότι οι ηγέτες των θρησκειών έχουν βάψει με αίμα αθώων τα χέρια τους, ότι έχουν προκαλέσει τους πιο στυγερούς και βάρβαρους πολέμους στην ανθρωπότητα, αρκεί για να αποδειχτεί ότι οι ιεροσυνοδίτες γι’ άλλους λόγους ανησυχούν και όχι για την απώλεια της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των νεοελληνοπαίδων. Διαβασμένοι και καλοσπουδαγμένοι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πείσουν όταν κηρύσσουν κάτι (κάποιον;) αόρατο και αναπόδεικτο. Εάν υπήρχε θεός δεν θα ήταν τόσο αφελής ή απερίσκεπτα μεγαλόκαρδος ώστε να επιτρέψει στον κόσμο να λειτουργήσει ελεύθερα και τελικά να τον αποπέμψει!

Βεβαίως είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ο άνθρωπος από τις απαρχές του συναθροίστηκε και θρησκευτικά και ότι οι θρησκευτικές δοξασίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνιών και τη δημιουργία ακόμη και πολιτικών θεσμών. Αυτό, ναι, οφείλουν να το διδάσκουν οι κοινωνιολόγοι κυρίως. Διότι η θρησκεία είναι κοινωνικό φαινόμενο. Μια «ήπια» θρησκεία, δημοκρατική κι ευρύχωρη, θα είχε ενδιαφέρον να διδάσκεται εντούτοις. Μία θρησκεία όμως που θα ιχνηλατούσε το άγνωστο, την ταραχή του πλαγκτού, τις διονυσιακές υπερβάσεις, το ψυχοδιανοητικό φτερούγισμα. Και όχι αυτές που επικρατούν και ενδυναμώνουν τον φονταμενταλισμό και ο οποίος οδηγεί σε ακραία εγκλήματα. Εχω συναντήσει «πιστούς», κατά μία βαθιά έννοια, που είναι υπέροχοι άνθρωποι κοινωνικο-οντολογικά, πολιτικά, ιδεολογικά και άλλους που δηλώνουν επηρμένα άθεοι και είναι απλώς σαχλαμαράκηδες.Η διδασκαλία ας γίνει μ’ έναν πιο ανθρώπινο τρόπο. Διότι η απόλυτη διαγραφή ισοδυναμεί με πνευματικό έγκλημα, δηλοί εγκληματικό (εκπαιδευτικό) πνεύμα.

---

1223

Η Επίδαυρος είναι ελληνική

(της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 30/08/2008)

Δεν είδα τη διαβόητη «Μήδεια» του Βασίλιεφ – διάβασα γι’ αυτήν. Σε εφημερίδες, σε ιστοσελίδες, ακόμη και σε σύνθημα σε τοίχο: «Η Επίδαυρος είναι ελληνική».

Για μερικά λεπτά, μπερδεύτηκα. Τι είναι πάλι αυτό; Τέθηκε ζήτημα ελληνικότητας της Αργολίδας; Βρισκόμαστε μπροστά σε νέο «Μακεδονικό»; Αμφισβητείται η μακραίωνη ιστορία των ιερών χωμάτων; Μπα, μάλλον για πλάκα πρόκειται. Αν όμως το σύνθημα κυριολεκτεί; Αν αναφέρεται στην παραχώρηση της Επιδαύρου σε ξένους σκηνοθέτες, τους πειραματισμούς των οποίων το ροντηροθρεμμένο, καθώς φαίνεται, και ειδήμον περί την τραγωδία, καθώς εξυπακούεται, επιδαύριο κοινό δεν εγκρίνει;

Προτίμησα να διαβάσω την επιτοίχια διαμαρτυρία κατά γράμμα. Ετσι κι αλλιώς και πλάκα να ήταν, το πρόσφατο «σκάνδαλο» της Επιδαύρου την προκάλεσε. Και, με την ευκαιρία, ανακάλεσα την παρατήρηση με την οποία έκλεινε το σχόλιό της περί των πρόσφατων επιδαυριακών εκτρόπων -άλλως του «δημοκρατικού» δικαιώματος του κοινού να «κράζει», κατά το κοινώς λεγόμενο, μια παράσταση, στη συγκεκριμένη περίπτωση την κατά Ανατόλι Βασίλιεφ «Μήδεια»- η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου στα «Νέα»: «Το μένος (…) του ξεσαλωμένου θεατή δείχνει, αν μη τι άλλο, ότι η «ωραία ελληνική πόλη» του πνεύματος και της τέχνης είναι κλειστή στους έξω-Ελληνες», σημειώνει η Φ. Αμπατζοπούλου. «Και όμως, σ’ αυτήν την «ελληνική πόλη» κάποτε ο ποιητής Νίκος Εγγονόπουλος ονειρεύτηκε ότι συγκατοικούσαν «αρμονικά και με κατανόηση, με τας εκατέρωθεν, φυσικά, παραχωρήσεις» ο Σκεντέρμπεης και η κόμισσα ντε Νοάιγ, ο Εμπεδοκλής και ο θείος μαρκήσιος ντε Σαντ, ο Μότσαρτ και ο Οδυσσέας Αντρούτσος, και ο Ρήγας Βελεστινλής, με το μπουζούκι του…».

Δεν θα σχολιάσω, λοιπόν, την ελευθεριότητα με την οποία μερικοί εκφράζονται χωρίς φραγμούς απέναντι σε ό,τι δεν τους αρέσει, σε ό,τι δεν συμφωνεί με το κατά κανόνα περιορισμένο και απαίδευτο γούστο τους. Δεν θα σχολιάσω ούτε τον κατ’ εξοχήν «ελληνόφρονα» Αλέξανδρο Λυκουρέζο που, όπως διάβασα, πρωτοστάτησε στις αποδοκιμασίες. Δεν θα μιλήσω περί κοσμιότητας – ο καθωσπρεπισμός δεν είναι το φόρτε μου. Θα μπορούσα ίσως να μιλήσω για ευγένεια, για σεβασμό, για περιέργεια, αλλά θα έπρεπε πρώτα να κατατριφθώ σε ορισμούς. Θα σταθώ, λοιπόν, μόνο στο σύνθημα στον τοίχο και στη διαπίστωση της Αμπατζοπούλου: «Η Επίδαυρος είναι ελληνική», δηλαδή «κλειστή στους έξω-Ελληνες». Κλειστή, αφού μόνον οι Ελληνες έχουν ελέω Θεού δικαίωμα στην απόδοση της αρχαίας τραγωδίας και μόνον αυτοί γνωρίζουν πώς πρέπει να παιχτεί – προφανώς λόγω γονιδίων.

Αχ, αυτά τα γονίδια! Χάρη σ’ αυτά είμαστε φτιαγμένοι για να διακρινόμαστε στους στίβους, κι ας αποδεικνύονται τσίγκινα τα μετάλλιά μας. Εξαιτίας τους μας φθονούν και συνωμοτούν εναντίον ημών των αναδέλφων – για να θυμηθούμε και μια παλιότερη κορώνα συνταξιοδοτηθέντος Προέδρου. Αυτά μας κάνουν πιο έξυπνους, πιο δαιμόνιους, πιο καταφερτζήδες. Κι αυτά μας καθιστούν προνομιακούς συνομιλητές των προγόνων μας.

Αλλά δεν θα τελειώσω με μερικές ακόμη αράδες περί ανεκρίζωτης ανασφάλειας ή ξενοφοβίας – περί των συμπλεγμάτων, δηλαδή, που βρίσκονται πίσω από τέτοιες αυταπάτες. Ας θυμίσω, απλώς, ότι τους αρχαίους Ελληνες -γιατί αυτούς διεκδικούν τέτοια συνθήματα- μπορούμε ίσως να τους πλησιάσουμε μέσα από τα κείμενα ή μέσα από την τέχνη, αλλά πάντα θα μας ξεφεύγουν. Το μόνο που μας μένει για να τους αγγίξουμε είναι η υπομονετική ανασκευή ενός νοητικού κόσμου, αυτή που επιχειρεί κάθε ερμηνεία της αρχαίας τραγωδίας και που αποκαλύπτεται μέσα στο φως που γεννάει η απουσία των προκαταλήψεων. Οσο για τις υλακές και τη χλεύη, αυτές δεν είναι παρά η ομολογία της εσωτερικής μας ανελευθερίας.

(βλέπε επίσης >>>)

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

Θερινό καρναβάλι στη Βενετία…

Στην Ιταλία προέκυψε μια ζωηρή αντιδικία με πολιτισμικό περιεχόμενο, όταν απαγορεύτηκε σε μια γυναίκα με μπούρκα, προφανώς προερχόμενη από αραβική χώρα, να εισέλθει σε βενετσιάνικο μουσείο. Η οικογένεια είχε παραγγείλει εισιτήρια και, όταν επιχείρησαν, ο κύριος, η πλήρως καλυμμένη κυρία και η νεαρή κόρη τους, να εισέλθουν στο μουσείο, απαγορεύτηκε η είσοδός τους, επειδή δεν επιτρέπεται οι εισερχόμενοι να φοράνε «αποκριάτικες στολές».

Η αντιδικία φαίνεται να άναψε, όταν ο σύζυγος παρατήρησε ότι η κυρία του δεν είναι (κατακαλόκαιρο) ντυμένη αποκριάτικα, αλλά φοράει τα ρούχα που «επιβάλλουν» το Ισλάμ, η θρησκεία και οι παραδόσεις της χώρας του. Εκεί οι υπάλληλοι του υπέδειξαν να πάει σε μουσείο της χώρας του ή να βγάλει η κυρία την μπούρκα, γιατί υπάρχει και θέμα ασφάλειας, αφού μπορεί να πρόκειται για καλυμμένο βομβιστή.

Η μωαμεθανική κοινότητα της Ιταλίας διαμαρτυρήθηκε για καταπάτηση των μωαμεθανικών παραδόσεων και του ανθρώπινου δικαιώματος (όπα, στα ανθρώπινα δικαιώματα κι αυτοί, πούσαι Χριστόδουλε!) της ελεύθερης επιλογής θρησκείας με όλες τις συνέπειες, π.χ. του ολοκληρωτικού κουκουλώματος. Την ίδια στιγμή, ο δ/ντής του μουσείου Filippo Pedrocco δήλωσε στις εφημερίδες ότι στην Ιταλία απαγορεύεται από πολλών ετών η κυκλοφορία ανθρώπων με αλλοίωση των χαρακτηριστικών τους, για λόγους ασφαλείας. Μόνο σε ορισμένες περιοχές (π.χ. Βενετία) και ορισμένες εποχές του έτους (π.χ. καρναβάλι) επιτρέπεται αυτό, αλλά όχι για τα δημόσια κτήρια, όπως μουσεία κτλ.

Είναι προφανές ότι η συγκάλυψη του προσώπου των γυναικών στις αραβικές και άλλες μωαμεθανικές χώρες σχετίζεται με «παραδοσιακά» κόμπλεξ των ανδρών εκεί, που φοβούνται τον σχολιασμό για την εμφάνιση των κυριών τους από τρίτα πρόσωπα. Έτσι επικαλούνται, όπως όλοι οι οπισθοδρομικοί, μια παράδοση για να ικανοποιήσουν το σύμπλεγμά τους. Πίσω στις παραδόσεις βρε, και στην Ελλάδα φόραγαν κάποτε μαντίλες οι γυναίκες, ακόμα και οι νέες.

.

Εξωγήινοι

(ΕΘΝΟΣ, Μελίνα Χαριτάτου, 30/7/2008)

Όσοι έχουν ταξιδέψει στο Διάστημα, πιστεύουν στην πλειονότητά τους ότι… υπάρχουν εξωγήινοι. Όπως υποστήριξε ο Aμερικανός αστροναύτης-κυβερνήτης του διαστημόπλοιου Discovery, Mαρκ Kέλι, «έχουμε ήδη αρκετά στοιχεία που συνηγορούν στην πιθανότητα να υπήρξε παλαιότερα κάποια μορφή ζωής στον Aρη, οπότε είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει ζωή σε πολλά σημεία του σύμπαντος».

Σε δηλώσεις που έκανε χθες στο Tόκιο με αφορμή την παράδοση του ιαπωνικού διαστημικού εργαστηρίου Kibo στον διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο έμπειρος αστροναύτης υποστήριξε ότι «οι πιθανότητες να υπάρχει εξωγήινη ζωή είναι πολύ μεγάλες» προσθέτοντας ωστόσο ότι ο ίδιος πιστεύει ότι «κανένας εξωγήινος δεν έχει επισκεφθεί ακόμα τη Γη».

Bασική αιτία για την οποία σύμφωνα με τον Kέλι καμία άλλη μορφή ζωής δεν έχει έρθει σε επαφή με τη Γη είναι ότι το «διαστημικό ταξίδι» είναι πολύπλοκο και δύσκολο. Όπως υπογράμμισε «από τη δική μας προσωπική εμπειρία, είναι πολύ επίπονο να ταξιδεύει κανείς στο Διάστημα, γι’ αυτό και πιστεύω ότι δεν έχει καταφέρει ακόμα καμία άλλη μορφή ζωής να φτάσει ως τον πλανήτη μας».

---

1223